Algemeen

Deze jaarverantwoording geeft inzicht in de beleidsmatige en financiële resultaten van de gemeente Almelo over het jaar 2022.

Algemeen financieel beeld
De jaarverantwoording laat een gerealiseerd resultaat zien van 26,6 miljoen euro positief. Dit is afgerond 16,6 miljoen euro voordeliger dan de raming in de slotrapportage 2022. De belangrijkste verschillen zijn:

• De decembercirculaire 2022 van het gemeentefonds leidt tot een voordeel van 4,7 miljoen euro op het saldo van baten en lasten. Via resultaatbestemming wordt een bedrag van 3,3 miljoen euro overgeheveld naar 2023, waarmee een netto voordeel van 1,4 miljoen euro in 2022 resteert (RAAD-7591 ).
• Een voordelig resultaat op de gemeentelijke grondexploitaties van 3,7 miljoen euro.
• Lagere uitgaven voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne dan het bedrag dat de gemeente hiervoor vanuit het Rijk ontvangt (3,1 miljoen euro). Eind 2022 heeft het Rijk toegezegd dat het restant op de uitgekeerde normbedragen niet zal worden teruggevorderd.
• Een voordeel van bijna 1 miljoen euro op WMO/Jeugd (excl. maatschappelijke opvang en beschermd wonen).
• Voordelen op bedrijfsvoering / overhead (850.000 euro), externe rentebaten en -lasten (570.000 euro), afdrachten vanuit het RBT in verband met grondverkopen op het XL Businesspark (580.000 euro) en 590.000 voordeel op BUIG/inkomensregelingen.

Het gerealiseerde resultaat wordt voor ongeveer 17,6 miljoen euro veroorzaakt door incidentele baten en lasten. Wanneer het gerealiseerde resultaat wordt gecorrigeerd voor de incidentele baten en lasten komt het structurele resultaat uit op een voordeel van 8,9 miljoen euro.

Dit voordelige structurele resultaat moet worden bezien in het licht van het voordelige nettoresultaat van 5,5 miljoen euro in de meicirculaire 2022. Hoewel dit bedrag op grond van het BBV als structureel moet worden aangemerkt, wordt dit voornamelijk veroorzaakt door de hogere accressen die het Rijk voor de periode 2022-2025 aan de gemeenten heeft toegekend. Vanaf 2026 daalt het accres echter en gaan gemeenten er financieel op achteruit. Ook hebben wij in 2022 een bedrag van 7,8 miljoen euro aan extra middelen voor jeugdhulp ontvangen (zie: RAAD-6872 ). Het is nog onzeker of het Rijk gemeenten in de komende jaren in afdoende mate compenseert voor de tekorten op de Jeugdzorg.

Programma Binnenstad
Eind 2021 is de gebiedsvisie Groot Gravenkwartier vastgesteld. Hierop volgend is een spelregelkaart opgesteld. Deze spelregelkaart vormt samen met de gebiedsvisie het toetsingskader voor initiatieven in het plangebied. Samen met een aantal eigenaren wordt gewerkt aan deelname aan de landelijke regeling Impulsaanpak Winkelgebieden. Planvorming met betrekking tot de herinrichting van de openbare ruimte krijgt gestalte en voorziet o.a. in nieuwe bestrating, het aanbrengen van de ‘Almelose Stoep’ en een geveltuinexperiment in de Grotestraat Noord.
De leegstand in de binnenstad is significant minder geworden. Dit mede door de komst van nieuwe ondernemers en transformatie van winkel naar wonen. Tegelijkertijd zien we de verplaatsing van winkels vanuit transformatiegebieden naar andere stadskwartieren op gang komen. Instrumenten als de leegstandsverordening, transformatie- en gevelfonds zijn in dit kader van grote waarde gebleken.

Programma Economie en Participatie
De werkgelegenheid in Almelo is het afgelopen jaar gegroeid met 5,3% (2.270 banen). Almelo levert hiermee een aanzienlijke bijdrage aan de 3% groei van de Twentse werkgelegenheid. Meer Almelose inwoners profiteren van deze economische ontwikkeling: het aantal mensen in de bijstand is in de afgelopen vier jaren gedaald met 500 personen. Om werkenden en werkzoekenden inzetbaar te houden voor de arbeidsmarkt helpt het ‘leven lang ontwikkelen’: 337 inwoners maakten in 2022 gebruik van een scholingscheque van het Twents Fonds voor Vakmanschap.
In 2022 is de kadernota XL-Businesspark 2 opgeleverd die de haalbaarheid van een tweede XL-businesspark aantoont: 75 hectare netto te ontwikkelen terrein voor voornamelijk grootschalige hightech/innovatieve maakindustrie (75%) en in beperkte mate grootschalige logistiek (25%). Voor de verdere planvoorbereiding is in 2022 door uw gemeenteraad een krediet verleend. Om de samenwerking op bedrijventerreinen te stimuleren hebben we actief bijgedragen aan de totstandkoming van de BedrijvenInvesteringsZone (BIZ) Bornsestraat en de ondernemersvereniging Turfkade.

Programma Duurzaamheid
De stimuleringsregeling ‘Doe eens groen’ heeft geleid tot ruim 650 gehonoreerde aanvragen voor meer groen op particulier terrein. In 2022 heeft Almelo het NK Tegelwippen gewonnen in de categorie middelgrote gemeenten. In Almelo zijn de meeste tegels per inwoner verwijderd (totaal 81.831 tegels). Samen met het vaststellen van de Almelose Klimaat- en adaptatiestrategie en de daarbij behorende uitvoeringsagenda, het programma Water en Riolering en het Plan van aanpak Natuur voor Elkaar zijn er stappen gezet op het gebied van klimaatadaptatie.

Zonnepark Aadijk 2 (36,2 hectare) is in de voorbereidende fase en zal in 2023 in werking zijn. Steeds meer inwoners en bedrijven leggen zonnepanelen op hun dak. De eerste globale cijfers van het CBS laten een verdubbeling zien van het aantal zonnepanelen op daken van woningen. Nieuwe grote installaties kunnen niet terugleveren aan het elektriciteitsnet. Hierover zijn we in gesprek met netbeheerders en provincie. De verwachting is dat de netcongestie in 2026/2027 opgelost is. We verkennen samen met Tubbergen en Twenterand en de provincie Overijssel de mogelijkheden voor een windpark in het zoekgebied langs de gemeentegrenzen van deze gemeenten. In 2022 is er een technische analyse van het gebied gemaakt en is het gebiedsproces opgestart.

Ook op het gebied van aardgasvrij zijn er stappen gezet. In het kader van de Proeftuin Aardgasvrije Wijken heeft Almelo voor de wijk Aalderinkshoek 4,3 miljoen euro subsidie ontvangen van het Rijk. In Windmolenbroek is het participatieproces opgestart. Voor het bedrijventerrein aan de Bornsestraat is onderzoek gedaan naar het benutten van industriële restwarmte.

Voor praktisch elke inwoner is er een toepasselijke regeling om te verduurzamen en besparen. We hebben een digitaal energieloket met helpdesk, de FIXbrigade Almelo, wooncoaches en bouwadviseurs. Ook konden inwoners een energiebox bestellen.

Programma Veiligheid
Gezamenlijk met Twenterand en met Meld Misdaad Anoniem is er een campagne gestart om de weerbaarheid tegen criminaliteit in het buitengebied te vergroten. Agrariërs, bewoners en bedrijven in het buitengebied maken we bewust van de risico’s en informeren we over het belang van het melden van verdachte signalen.

Er hebben meerdere bestuurlijke controles plaatsgevonden op de garageboxen. Samen met veiligheidspartners controleerden we of de garageboxen worden gebruikt in overeenstemming met het bestemmingsplan. De actie is gericht op preventie van criminaliteit en het creëren van bewustwording over veiligheid.

Omdat er steeds meer zaken gedaan worden via internet is het belangrijk dat mensen zich bewust zijn van mogelijke risico’s en internetcriminaliteit. Tijdens de Week van de Digitale Veiligheid informeerden Avedan, gemeente en politie via het Mobiel Media Lab zowel jongeren als senioren over het voorkomen van digitale oplichting en een betere bescherming tegen digitale criminaliteit. Met het plan van aanpak seksuele intimidatie willen we de veiligheid en daarmee de veiligheidsgevoelens van (jonge) vrouwen en de LHBTIQ+ gemeenschap in de openbare ruimte bewaken en versterken. Verschillende organisaties leverden input voor het plan.

Na de Russische invasie in Oekraïne werd snel de noodzaak duidelijk om opvanglocaties te organiseren. Almelo besloot vrijwel direct om de sloop van Huize Alexandra uit te stellen en deze locatie beschikbaar te houden voor de opvang van maximaal 300 Oekraïense vluchtelingen. In afstemming met de Veiligheidsregio Twente en GGD Twente werd gezorgd voor opvang en spreiding van vluchtelingen en voor medische zorg. Ook is een veiligheidsplan voor de opvanglocatie opgesteld.

Programma Zorg
Samen met partners heeft Almelo veel gerealiseerd. Het ‘Pact Scheiden Zonder Schade’ is gesloten. Vanuit dit Pact werken we eraan om de kans zo klein mogelijk te maken dat kinderen die een scheiding van hun ouders of opvoeders meemaken hier schade van ondervinden. Zo zijn we de samenwerking gestart in het realiseren van o.a. een relatie- en scheidingsloket en een kindbehartiger, iemand die door kinderen ingezet kan worden om naast hen te staan en hun belangen in te brengen. Daarnaast is Almelo geselecteerd als voorloper binnen het Rijksprogramma ‘School en Omgeving’. De coalitie ontvangt hiervoor jaarlijks een bijdrage te besteden aan het intensiveren, doorontwikkelen en/of uitbreiden van ons huidige programma (IKC Actief) voor de verrijkte schooldag. Op zorgintensieve scholen wordt het onderwijs aan leerlingen mede mogelijk gemaakt door aanvullende/ondersteunende jeugdhulp in de school. Er is verder gewerkt aan een collectief jeugdhulp arrangement voor twee scholen voor speciaal onderwijs. In mei 2022 heeft Almelo een voorbereidend besluit genomen om de pilot samen met andere gemeenten uit te werken, we verwachten het tweede kwartaal van 2023 concreet te kunnen starten. Ook  is een onderzoek gedaan naar de omvang van thuiswonende mensen met dementie in de stad en in haar wijken, naar de aan dementie gerelateerde risicofactoren en de behoeftes vanuit deze doelgroep. Dit heeft ons een goede basis van gegeven voor een netwerk waar vanuit het opgestelde plan van aanpak en de daarin geformuleerde acties en ontwikkellijnen uitgevoerd gaan worden.

Vanuit de preventieagenda is in 2022 gestart met de inzet van een leefstijlmakelaar bij het sportbedrijf. Met als doel om mensen met overgewicht en (dreigende) chronische ziekte(n) te bemiddelen naar een passend beweegaanbod en verder te verwijzen naar vervolgactiviteiten, opdat de verbetering van de leefstijl blijvend is.

Eind 2022 waren er 127 moeders in begeleiding bij het Jonge moeder werk. Voor Nu Niet Zwanger zijn er in 31 trajecten geweest in 2022. Inmiddels zijn er in Twente (binnen Twente doen Almelo, Hengelo en Enschede mee) 26 aandachtsfunctionarissen geschoold.

Programma Nieuwstraatkwartier
Woningen aan de Witvoeten- en Gravenstraat zijn aardgasvrij gemaakt, daarnaast is de Witvoetenstraat klimaat-adaptief heringericht en heeft deze straat nu een eigentijdse uitstraling. Ook zijn diverse initiatieven gerealiseerd om de cohesie in de wijk te bevorderen en de uitstraling te verbeteren, waaronder de braderie in de Nieuwstraat en de muurschilderingen Achter de molen. Met een subsidie van het Waterschap zijn geveltuintjes en de buurt- en pluktuin bij de Hagedoorn gerealiseerd.
De gerealiseerde ontzorgaanpak voor huiseigenaren met een smalle beurs wordt doorontwikkeld als onderdeel van het beleid voor de Inclusieve energietransitie. De Energiebron is als fysiek loket voor energieadvies geopend.
Het succeslokaal van basisschool Step! is uitgerold naar andere basisscholen in de stad om de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen te stimuleren en schoolprestaties te bevorderen. Ook komen de iconen van de wijk beter tot hun recht nu de Acaciaschool wordt gerenoveerd en een nieuwe invulling krijgt en de molenschuur naast molen ‘de Hoop’ is gerealiseerd.

Programma Omgevingswet
Ten behoeve van de Omgevingswet zijn in 2022 veel besluiten genomen: de parapluherziening algemene afwijkingen is vastgesteld, het delegatiebesluit Omgevingswet is vastgesteld, Almelo is aangesloten op het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), we hebben een vergunningensysteem dat communiceert met het DSO, de erfgoedverordening is vastgesteld, de verordening op de gemeentelijke adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit & Monumentenzorg is vastgesteld en het programma Water en Riolering is vastgesteld.

Wijksturing
Samen met de woningcorporaties Beter Wonen en Sint Joseph zijn de wijkanalyses opgesteld. De wijkanalyses zijn door het college vastgesteld. De wijkanalyses geven per wijk inzicht in de thema’s die er spelen. Bewoners van Achter de Molen, Westerdok en Kerkelanden zijn in de beginfase betrokken bij de ontwikkeling van de Spoorzone. De input van bewoners wordt meegenomen in het verdere traject.
In 2022 zijn er 59 bewonersinitiatieven gerealiseerd met hulp van de gemeente. Inwoners uit Aadorp schreven het ‘ DorpsAmbitiePlan Aadorp 2022-2030’ . Het dorp wil de ambities uit dit plan grotendeels zelf waarmaken. Samen met de dorpscoöperatie verkennen we hoe de gemeente de dorpscoöperatie kan ondersteunen.